بیت کوین در ایران
بیت کوین در ایران به صورت رسمی هنوز قانونی نیست اما استفاده از بیت کوین در کشور جرم هم نیست. قوه قضاییه به عنوان عالیترین نهاد قانونی کشور، پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را بر عهده دارد.بنابر فرایندتایید قوانین و مصوبات در مجلس،قوه قضاییه معمولا پس از اجرای یک قانون،براجرای آن نظارت میکند.طبق ماده۲قانون مجازات عمومی،«هر فعل یا ترک فعل که مطابق قانون قابل مجازات یا مستلزم اقدامات تامینی یا تربیتی باشد جرم محسوب است. هیچ امری را نمی توان جرم دانست مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد.
بنابراین بدلیل عدم وجود مجازات برای خرید و فروش ارزهای دیجیتال یا نگهداری بیت کوین نمیتوان این اعمال راجرم دانست. با این وجود، دیگر نهادهای زیرنظر این سازمان مانند نیروی انتظامی در قبال کلاهبرداریهای این حوزه به عنوان یک فناوری مسئولیت و اختیاراتی دارند. جدای بحث چیستی ارزهای دیجیتال، به عنوان یک فناوری، قانون میتواند پیگیری های لازم را تا جایی که ممکن باشد، انجام دهد.
در صورت رخ دادن هرگونه کلاهبرداری، هک و یا عدم وفای به عهد در فضای ارزهای دیجیتال، یک فرد میتواند شکایت رسمی ارائه دهد و دادگاه به آن رسیدگی خواهد کرد.
در روز31 تیر1398،رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس از موافقت کمیسیون اقتصادی دولت با به رسمیت شناختن صنعت «بیت کوین»خبر داد. اما بانک مرکزی بارها در اطلاعیههایی ورود ارزهای دیجیتال به حوزه پرداخت کشور را ممنوع کرده است. بطور کلی خرید و فروش و نگهداری بیت کوین توسط مردم جرم نیست. اما در مقیاس وسیع و حوزه پرداختهای کلان کشور، فعلا مجوز خاصی صادر نشده است.
ممنوعیت معامله بیت کوین توسط بانکها و موسسات مالی
بانک مرکزی ایران در تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۹۶، طی اطلاعیهای به کارگیری ابزار بیت کوین و سایر ارزهای مجازی در تمام مراکز پولی و مالی کشور را ممنوع اعلام کرد. اما این حکم به معنای ممنوعیت کامل بیت کوین و ارزهای دیجیتال نبود.
طبق این اطلاعیه هرگونه استفاده و خریدوفروش بیت کوین وسایر ارزهای دیجیتال در بانکها،موسسات مالی و صرافیهای دارای مجوزبانک مرکزی رسما ممنوع اعلام شد. این ممنوعیت از گذشته نیز وجود داشت . اما برای آن بخشنامه رسمی صادر نشده بود. درواقع تنها بانک و صرافیهای زیر نظربانک مرکزی از خرید و فروش بیت کوین به صورت رسمی منع شدند. پس از اعلام این حکم،ناصرحکیمی، معاون فناوریهای نوین بانک مرکزی در گفتوگویی درباره اطلاعیه منتشرشده مبنی بر ممنوعیت خریدوفروش ارزهای دیجیتال،اذعان داشت…
اطلاعیه ممنوعیت استفاده از ارزهای دیجیتال درمراکز پولی و مالی ازسوی شورای عالی مبارزه باپولشویی،سیاست نهایی بانک مرکزی در پولهای دیجیتالی نیست.
در واقع هیچ سیاستی در هیچ زمانی نهایی نیست و سیاستها به صورت بازه زمانی در نظر گرفته میشود.
از طرف دیگر دربحث تحریمها و ساخت ارز دیجیتال ملی، بانک مرکزی در جایگاه مجری اصلی کار قرار دارد. طبق اخبار و گزارشات به انتشار رسیده، بنا بر این بود که تا پایان ماه شهریور سال1399،سیاستهای کلی بانک مرکزی در قبال ارزهای دیجیتال اعلام شود. اما در زمان تالیف این گزارش این اتفاق رخ نداده است .دلیل آن را میتوان شک و تردید بالا نسبت به این فضای نوپا دانست.
عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی ایران، در واکنش به این پرسش که آیا ایران واقعا بطور جدی در حال بررسی استفاده از ارز دیجیتال به عنوان وسیله محاسبات متقابل است؟ به این صورت پاسخ داد که هنوز نمیتوان با قطعیت در مورد این فضا چیزی گفت. بانک مرکزی همچنین به دلیل آنچه که پولشویی و کلاهبرداری عنوان میشد،دستور مسدودسازی گسترده سایتهای خرید و فروش بیت کوین و ارزهای دیجیتال را صادر کرد. درحال حاضر هیچگونه مجوز رسمی برای تاسیس صرافی یا سایت خرید و فروش ارزهای دیجیتال توسط بانک مرکزی صادر نمیشودو تمامی سایتها و مراکز فعلی به صورت غیررسمی فعالیت میکنند. بانک مرکزی همچنین در این خصوص اطلاعیه صادر کرد.
وضعیت قانونی استخراج بیت کوین در ایران
استخراج بیت کوین یا هر ارز دیجیتال دیگری در ایران قانونی است .اما باید برای انجام آن از وزارت صنعت، معدن و تجارت مجوز دریافت شود. استخراج ارزهای دیجیتال در ایران بدون مجوز غیر مجاز اعلام شده است. استخراج بهصرفهی بیت کوین از طریق دستگاههای استخراج بهنام ایسیک (ASIC) انجام میشود.
این دستگاهها وارداتی هستند.تا پیش از تیر ماه 98،اداره گمرک ایران،واردات دستگاههای استخراج را ممنوع کرده بود. این دستگاهها عمدتا به صورت قاچاق وارد کشور میشدند. همین باعث شده که قانون،حق ضبط و توقیف این دستگاهها را داشته باشد.در 22 تیر 98، گمرک ایران اطلاعیه به ستادهای نظارت و گمرکات اجرایی ابلاغ کرد که بر اساس آن دستگاه استخراج ارزدیجیتال با عنوان ماینر در ردیف گمرکی ۸۴۷۱۹۰۹۰ قرار میگیرند.دراین ردیف گمرکی عمدتاًدستگاههای کارتخوان، پینپد یا رمزخوانها و برخی دیگر از ابزارهای بانکی قرار میگیرند.با این حال در31 تیر 98،معاون گمرک ایران گفت که گمرک فقط ردیف تعرفه دستگاههای استخراج ارزهای دیجیتال را تعیین کرده است و این بمعنای آغازترخیص این دستگاهها نیست.
طبق گفته معاون گمرک، برای ترخیص دستگاههای استخراج هم اخذ مجوز از وزارت صنعت ضروری است. بنابراین استخراج بیت کوین در ایران یک صنعت بوده و قانونی است. اما بایدمجوزهای لازم را از وزارت صنعت دریافت کرد.درغیر این صورت سازمان برق میتواند جلوی استفاده از برق برای این فعالیت را بگیرد .همچنین نیروی انتظامی حق ضبط دستگاهها و حتی انجام اقدامات قضایی را دارد.