بلاک چین، دفتر کلی است که اطلاعات ثبت شده روی آن، میان تمام افرادی که به آن متصل میشوند، به اشتراک گذاشته میشود، بنابراین امکان دستکاری در یک بلاک چین وجود ندارد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بلاک چین میتوانید به مقاله «بلاک چین چیست؟» مراجعه فرمایید. در حال حاضر به طور کلی سه نوع بلاک چین قابل راه اندازی است:بلاکچین عمومی انحصاری و ضدانحصاری همچنین خصوصی انحصاری. اما احتمالا در آینده از انواع جدید دیگری بهرهمند خواهیم شد.
بلاکچین عمومی ضد انحصاری
مثال اجرایی: بیت کوین، اتریوم، لایت کوین و انواع سیستم های عمومی و آزاد مبتنی بر بلاک چین
اغلب شما این یکی را میشناسید. بیت کوین و اتریوم نمونههایی از این نوع بلاک چین هستند. در این نوع زنجیره بلوکی، ما انحصار تراکنشها را در اختیار نداریم. برای مثال بیت کوین را در نظر میگیریم که یک دفترکل توزیع شده است.
میخواهم ۵ بیت کوین ارسال کنم. به افراد فعال در شبکه که ماینر نام دارند، فریاد میزنم «بچهها، میخواهم این ۵ بیت کوین را به این فرد (آدرس بیت کوین) بفرستم.»
آیا من واقعاً ۵ بیت کوین دارم؟ ادعای دروغ نیست؟ نمیخواهم تقلب کنم؟ افراد فعال در شبکه بیت کوین پیغام من را میشنوند و روند تأیید معامله را شروع میکنند. فردی که تراکنش را تأیید میکند، انتخابی نیست. ما نمیتوانیم تأییدکننده را تعیین کنیم. نکته اینجاست که هیچکس این قدرت را نخواهد داشت.
از این نوع بلاک چین زمانی استفاده میشود که نظر تمام جامعه مورد نظر در آن شبکه مهم باشد، نه فقط چند فرد خاص.
چه زمانی میتوانیم ازاین نوع زنجیره بلوکی استفاده کنیم؟
در این بلاک چین هر کسی میتواند قراردادهای هوشمند ایجاد کند و یا پول و دادهها را منتقل کند. اطلاعات مهم در این بلاک چین ها به صورت رمزنگاری شده قابل ذخیره سازی هستند.
«علی میخواهد برنامهای را توسعه دهد که همه بتوانند دیدگاه سیاسی خود را در آن بیان کنند. او باید از حریم خصوصی مشترکین محافظت کند.»
برای کار علی، ما میتوانیم از بلاک چین ضد انحصاری استفاده کنیم. هرکس در هر جای دنیا میتواند با اجرای شبکه نظرش را بیان کند. هیچ قدرتی نمیتواند چیزی را حذف یا تغییر دهد.
بلاک چین عمومی انحصاری
مثال اجرایی: چند شرکت فروارده های گوشتی در ایالات متحده
در این Blockchain افرادی خاص برای تأیید فعالیتها انتخاب میشود. این افراد میتواند یک مقام، کارمند ارشد، دولت، موسسه یا اشخاص دیگری باشند. دادهها قابل مشاهده برای عموم هستند اما میتوان از یک سری اطلاعات خاص محافظت کرد.
«محمد یک پرورشگاه ماهی دارد. او میخواهد زنجیره تأمین پرورشگاهش را برای عموم شفاف سازی کند. مثلاً او میخواهد مردم بدانند که ماهی که خریداری میکنند، از کجا صید شده، چه زمانی بسته بندی شده و انواع اطلاعات دیگر»
در این نوع بلاک چین محمد روی ماهیهایش یک کد QR قرار میدهد و مشتریان میتوانند با اسکن کد هر ماهی از اطلاعات آن آگاه شوند. مشتریان فقط قادر به مشاهده اطلاعات هستند و نمیتوانند چیزی را کم و زیاد کنند. برای ثبت اطلاعات هر ماهی در بلاکچین از روشهای مختلفی میتوان کمک گرفت. مثلاًبه ماهی گیران و کارمندان بخش بسته بندی، اجازه ثبت اطلاعات در بلاک چین داده میشود تا زمان صید یا بسته بندی هر ماهی با استفاده از دستگاههای مخصوص ثبت شود. اطلاعات ذخیره شده روی بلاک چین قابل تغییر نیستند بنابراین برای شرکت اعتبار بزرگی محسوب میشود.
بلاکچین خصوصی انحصاری
مثال اجرایی: سیستمهای پرداخت حقوق با بلاک چین
این نوع زنجیره بلوکی میتواند برای نهادهای مختلف خصوصی و دولتی مورد استفاده قرارگیرد. در این بلاک چین افرادی خاص برای تایید فعالیتها انتخاب میشود و فقط افرادی خاص امکان مشاهده اطلاعات ثبت شده را دارند.
«کسب و کار رضا به دو شرکت کوچک و یک شرکت حسابداری دیگر هم مرتبط است. آنها به طور منظم با یکدیگر همکاری می کنند.»
رضا میخواهد یک اعتماد کامل بین طرفین برقرار شود اما نمیخواهد به جز سران شرکت، فرد دیگری اطلاعات را دستکاری کند یا بخواند. بهترین گزینه برای رضا استفاده از نوع سوم بلاک چین است.